Kəmiyyət kateqoriyası

TƏK VƏ CƏM ISIMLƏR.

İsimlər tək və cəm olurlar. İsimlər cəm-də işlənərkən –lar² şəkilçisini qəbul edir. Məs: uşaq (tək) – uşaq-lar (cəm), dağ (tək) – dağlar (cəm) və s.
–lar² şəkilçisi iki və ya ikidən artıq olan çoxluğu bildirir. Əşyanın konkret miqdarını bildirmək üçün ismin əvvəlinə müəyyən miqdar sayı artırılır. Məs: beş dəftər, iki yüz adam və s. Belə hallarda isimlər cəm şəkilçisi qəbul etmir («üç bacı», «iki kitab» yazıldığı və deyildiyi halda, «üç bacılar», «iki kitablar» yazmaq və demək olmaz).
Dilimizdə elə isimlər var ki, onlar mə'naca topluluq bildirir-lər. Məs: camaat – çoxlu adam, xalq – ölkənin əhalisi, sürü – çoxlu qoyun-quzu və s. Belə sözlər toplu isimlər adlanırlar. Toplu isimlər də cəmlənir xalqlar, ordular, sürülər. Yalnız camaat sözü cəmlənmir.  Toplu isimlər cümlədə mübtəda yerində işlənəndə xəbər cəm şəkilçisi qəbul etmir. Məs: Xalq ayağa qalxdı. Sürü örüşdən qayıtdı («xalq ayağa qalxdılar, sürü örüşdən qayıtdılar» yazmaq və demək olmaz).

Cəm şəkilçisinin tələffüz qaydaları

-lar² sözün sonundakı hərfdən asılıolaraq fərqli tələffüz edilir. Əgər sözün sonunda -r hərfi gələrsə -rar²  kimi oxunur: dəftərlər [dəftərrər], əgər sözün sonunda -n hərfi gələrsə -nar² : oğlanlar [oğlannar], sözün sonunda -z hərfi olarsa -dar² kimi oxunur: ulduzlar [ulduzdar]